Çemberin Dışından
Mehmet DÜKKANCI
dukkanci@yahoo.com
Uzun süredir memleket meselelerinden uzak, İstanbul'da ticari hayatta yoğun bir çalışma içindeyim. Yıllarımızı verdiğimiz memleket meselelerini ancak uzaktan, gazetelerimizin, dergilerimizin, kör topal, özensiz web sitelerinden takip etmeye gayret ediyorum. (Bilerek, dikkat çekme amacıyla eleştiri niteliğinde kör topal hatta olmayan web siteleri diyorum! Bu da ap ayrı bir yazı konusu ya!)
Ciddi bir rüzgarın esmediği internetteki Batı Trakya aleminde bir ay kadar önce, Avrupa Batı Trakya Federasyonunun gönderdiği bir kınama metninden, akabinde Herkül Milas'ın cevabından "Türkçe Kitabımız” hakkında bilgi edindim. Keskin eleştirilerin havaya atıldığı azınlıkca@yahoogroups.com internet (çukur)kahvesinde yazılan ve çizilenleri anlamaya çalışırken merak ettim. Nedir bu kitap? Nasıl bir meseledir ki? Bu kadar eleştiri konusu var? Azınlığımızın eğitim sorununda kitap konusunu ben de sert dille eleştiren kişilerden biri olmuştum 10 yıl kadar önce. Gençlik ateşiyle bir dizi öneride de bulunmuştum kendimce.
Hatta bir dizi ön yargılarım bile oluşmuştu.
Dayanamadım Azınlıkca@yahoogroups.com kahvesinde ben de sesimi duyurdum. "Bu kitabın pdf versiyonu var mı yok mu? Bir gönderin internetten bir göz atalım. Ne eleştiriliyor, ne hakkında atıp tutuluyor. Merak ettim!” dedim kısaca.
Sağ olsun Atina'dan arkadaşım Dimo Yağcıoğlu erken davrandı. Posta adresime gönderdi. Kitap geldikten birkaç gün sonra, Dimo'dan habersiz, Evren Dede de İstanbul'a geleceğini, kitaptan bir kopya getirebileceğini, arzu edersem verebileceğini söyledi. Dimo gönderdiği için teşekkür ettim. Bu vesile ile de Evren Dede ile vakti zamanında başlayıp kısa süren muhabetimizi İstanbul'da tazelemiş olduk.
Dimo'nun Atina'dan posta ile gönderdiği kitap normal posta ile elime 2 günde ulaştı. Dimo dayanamayıp kitap hakkında bir ön bilgi vermişti. Kitapta Batı Trakya Türk Edebiyatı'ndan örnekler vardı. Bu çerçevede benim eserlerimden de 2 çalışmayı koymayı uygun görmüşlerdi.
Bu sebeple kitap elime ulaşınca büyük bir heyecanla kitabı karıştırdım.
Sonra da 2 hafta kadar bir zamansızlıktan ve düşünme sürecinden sonra bu yazıyı kaleme almaya karar verdim.
Kitap hakkında söylenecek çok şey var aslında
Nasıl baksanız, farklı bir boyut görüyorsunuz. Hangi gözlükle bakmak isteseniz görecek bir çok şey buluyorsunuz. Çemberin dışından kendi görüşlerimi Kısa kısa başlıklar altında paylaşma ihtiyacını hissettim:
Girişim:
Her şeyden önce Frangudaki Programı çerçevesinde Türkçe Eğitimini Destekleyici bir kitabın yazılması girişimini takdir etiğimi belirtmek istiyorum. Yanlışım yoksa Azınlığımızın Eğitiminin Türkçe Eğitimi Programı Yunanistan Devletinin sorumluluğunda değil. Frangudaki Programının Azınlığımızın çocuklarının Yunanca Eğitimine destek olması amacıyla sürdürüldü. Buna rağmen bu çalışmanın Frangudaki Programı çerçevesinde yapılmasını iyi niyet girişimi olarak algılıyorum.
Azınlık Yazarlarının Eserleri:
Kitabı ard niyetli bir dizi Türkloglar'da yazabilirdi. Veya Türkçenin süper eğitmenleri SÖPA akademisinin eğitimcileri de yazıp bizleri aydınlatabilirlerdi (?) Ancak kitabı hazırlayan ekip Türkçe var olan metinlerle yola çıkmayı tercih etmiş. Türkiye'nin yazarlarını değil de topluma yakın olması için Azınlığımızın Türkçe basının dan yazarları ve ozanların eserlerini değerlendirmeyi tercih etmiş. Bu durumda açıkçası Batı Trakya Türk Edebiyatında yıllarca yol almış bir sürü yazar ve şairi ciddi derecede sevindirdiğini düşünüyorum. Çok değerli bazı yazar ve şairlere yer verilmemiş maalesef. Ancak gelecekte benzer çalışmalar olduğunda seçimlerin daha da dikkatli yapılıp, yer verilmeyen diğer şairlere ve yazarlara da yer verilmesini tavsiye ederim.
Ancak farkındayım ki, bu çalışma antoloji gibi dursa da, bir antoloji değil. Bu maksatla yayınlar derlenmemiş. Bir okuma kitabı, bir ders kitabı
Ancak bu ders kitabındaki metinler yerel basından, yerel Türk edebiyatından derlenmiş. Bu çalışmayı Batı Trakya Türk Edebiyatının Yunan Devleti, Avrupa Birliği bünyesinde takdir edilişinin bir şekli olarak da algılıyorum.
Üstelik ŞAFAK dergisinin kapanmasından sonra hala bir edebiyat dergisinin yayınlanmadığı bir döneminde! Bilmem kimlerin utanması gerekiyor artık! Bu konuda ben kendi adıma ben yeterince utanıyorum! Bu Utanç duygusu içinde sesi kısılan, yerel edebiyatımızı nasıl canlandıracağız bilemiyorum!
Azınlık Gündemi
Çok şaşırdığım ve son derece sevindiğim bir konu da bu kitapta günümüzün GAT başkanı Erdal Hüseyin ile Eğitim sorunlarına dair yapılmış bir söyleşi var. Bir okuma kitabında bir metin olarak
Söyleşi Gündem gazetesinden alınmış. Kaleme alan da Ozan Ahmetoğlu. Genç Akademisyenler Topluluğu gibi canlı, dinamik bi öğrenci topluluğundan eğitim hakkındaki röportajlarını yayınlamak çok ilerici bir yaklaşım. Bu davranışı çok cesur, çok ilerici ve çok şaşırtıcı buluyorum. Bir o kadar da gerçekçi.
İki Azınlık Fertleri Ortak çalışması
İstanbul Rum Azınlığının sıkıntılarını bilen bir insan olarak, Gökçeada'yı, oranın yerlisi Rum arkadaşlarla birlikte ziyaret ettim birkaç yıl önce. Madam'ın Dibek kahvesinden içme fırsatım da oldu Zeytinköyde. Hatta Zeytinköylülerin dernek binalarına girip o nefis manzaralarını da görme fırsatım oldu. Zeytinköylülerin Dernek binaları ile İskeçe Türk Birliği binalarının bir birine ne kadar benzediğini düşünerek çok da şaşırmıştım.
Bu gözlükle bakınca Herkül Milas ve Dimosthenis Yağcıoğlunun iki farklı kuşaktan İstanbul Rum Azınlığının mensubunun bizim için yapılan bu çalışmada iyi niyetle yer almaları ayrı bir takdir ediyorum. Şimdi koyun takkelerinizi önünüze ve samimi bir şekilde kendinize cevap verin bana değil. Hangi cengaver Batı Trakya Türkü babayiğit Türkiye'de İstanbul Rum Azınlığının eğitimi için benzer bir çalışmanın başını çekebilir
Aynı iyi niyetle ? Varsa bu tarife uyan birileri, tanışıp, elini sıkıp takdir etmek isterim.
Bu vesile ile Herkül Milas'tan, Dimostenis Yağcıoğlu'ndan işkillenen birileri varsa hiç işkillenmesin. Yukarıdaki satırları bir daha okusun. Kendisine dürüstçe, samimi bir şekilde cevap versin
İstanbul Rum Azınlığının ve Batı Trakya Türk azınlığının birbirini insancıl bir şekilde konuşulunca çok iyi anladıklarını kendi öz deneyimlerimle biliyorum. Bu iyi anlaşmanın çok güzel eserler getirebileceğini de tahmin ediyorum. Kitabı hazırlayan kişilerin cesaretini bu anlamda takdir etmek lazım öncelikle... Çünkü çok net biliyorum ki bu iki azınlığın, fertlerinin ortak çalışmasında çok korkan geniş çevreler var. Türkiye'de de, Yunanistan'da da
Destek Kitabı mı? Ders Kitabı mı?
Kitap bir okuma kitabı olarak hazırlanmış. Ben eğitimci değilim. Bu anlamda kitabı yorumlama adına söyleyeceğim pek bir şey yok. Bu konuda tarafsız ve iyi niyetli bir şekilde eğitimcileri görüş bildirmesinde fayda olduğunu düşünüyorum. (Ne zor iş tarafsız ve iyi niyetli olabilmek)
Uluslar arası Anlaşmalar
Kitap bir destek kitabı olarak hazırlandığı söyleniyor. Lozan ve devamındaki uluslar arası anlaşmalarda ve Ülkelerin yerel mevzuatlarında tanımlanmamış bir konu var. Yunan Ortaokullarına Liselerine giden Türk Öğrencilerin Türkçe Eğitimi ile ilgili bir mevzuat yok bildiğim kadarıyla
Bu gençleri destekleyecek bir çalışmaysa neden olmasın. Veya Türkçe kitapların Türkiye'den bastırılıp henüz ulaşmadığı boşluk döneminde geçici olarak neden kullanılmasın ki?
Bu geçici kullanım veya destekleyici kullanım, veya Yunan okullarında eğitim aracı olarak kullanılması anlaşmaların ihlali anlamına geleceğini pek düşünemiyorum.
Hatta kim bilir belki de iki ülkenin Milli eğitim bakanlıklarının da desteği ile daha gerçekçi ve daha yerel bir çalışma bu kitaptan esinlenerek yapılabilinir mi?
Benim Ön yargılı Bakışım
Hukukçu değilim. Memleket gündeminden de 7-8 yıldır uzağındayım. Bu vesile ile Uluslar arası anlaşmalarla ilgili söyleyeceğim tutarsız olabilir. Yine de söylemek istiyorum, bu kitap vesilesi ile.
1983-1989 yılları arasında İskeçe Azınlık Lisesinde okudum. Rahmetli Enver Kasapoğlu'nun ve Yusuf İsmail hocanın öğrencisiyim. Her ikisi de farklı üsluplarda ve çok değerli hocalardı. Dalga geçerdik, alay ederdik, isimler takardık kendilerine
Ama çok şey de öğrendik kendilerinden.
Ancak elinde salak, saçma sapan yazılmış, 30 sene öncesinin bilgilerini içeren, en az 15 yıl elden ele dolaşan kitaplar olunca onlar de ne yapabilir ne kadar da yapabilirlerdi ki?
Benim okuduğum o enteresan güzel kitaplarda "bir gün insanoğlu aya ayak basacak yazıyordu”. Ki o yıllarda bir NASA'nın Chalenger uzay mekiğinin bilmem kaçıncı seyahatine başlarken, fırlatılışından 50 saniye sonra havada infilak etmesinin ERT televizyonlarından izlemiştik. Gelde şimdi kitapla, hocayla dalga geçme.
Gel de şimdi, Yunanistan'da ve Türkiye'de yeni kitapların gelmesi için, hakkını vererek iyi niyetle, insanları düşünerek davranmayan politikacıları, diplomatları, eğitimcileri, siyasetçiler, bürokratlara beddua etme!
Gündem'deki külliyatımda da yazmıştım. "En iyi çözüm, Batı Trakya Türkçe Eğitim kitapları ile ilgili Hem Türk hem de Yunan, tüüüüüm eğitimci, diplomat, bürokrat, siyasetçilerin çocuklarını alıp İskeçe merkez azınlık okuluna, veya İskeçe Azınlık Lisesine öğrenci olarak vereceksiniz. Orda okusunlar onlar da bizimle
bakın sonra cümbüşü
O kitap sorunu nasıl tıkır tıkır çözülüyor” demiştim! Çünkü ateşte yanan çocuklar, bizim kızanlardır. Fildişi kulelerde oturanların kızanlarını da biraz "azınlık eğitimi ateşinden” tattırmak gerekiyor!
Uzaktan takip ettiğim kadarıyla Türkçe Eğitim kitaplarında bir iyileşme oldu. Vakti zamanında yazdıklarımın etkisi oldu mu bilmem
Sorun hakikaten çözüldüyse emeği geçenlerin eline sağlık
Çözülmediyse önerim hala baki
Ancak sorun şu ki ben bu konuda bu şekilde ön yargılıyım
İçine kapalılık eleştirisi!
Kitaba bir eleştirim var. Ancak biliyorum ki, metinler itibariyle, veya konu itibariyle sorun kitabı yazanda değil. Batı Trakya Türk Edebiyatında. Yani bizde!
Ufkumuz maalesef çok dar. Tüm Dünyanın merkezini Batı Trakya zannediyoruz. Elimizin ucunda internet var. Genç nesil daha sağlam Yunanca ve İngilizce ile yetişiyor. Dünyanın bir çok şehrinde, Üniversite eğitimi alan, dönen veya dönmeyen gençlerimiz var. Atina, Selanik, İstanbul, Ankara, İzmir yanı sıra, Londra, Milano, Barcelona, Lisbon, Budapeşte, Frankfurt ve daha nice dünya kentinde okuyan azınlık toplumumuzun gençleri var. Ancak yine de ufkumuz acayip dar. Kendimizi hala dünyanın merkezinde konumlandırmaya devam ediyoruz.
Örneğin Kimse, İspanya'nın Bask bölgesine bakmıyor. Kimse İspanya'da sadece Valensiya ve civarında kullanılan Balentiano dilini bilmiyor. Kimse Hollanda'nın 2 bin küsür sene yerlisi olan onların "Durmuş ve Temel'inden” bahsetmiyor. Kimse İtalya'daki Sicilyalıları konuşmuyor. Kimse Fransızların Korsika'lılarından bahsetmiyor. Kimse Beçlika'lıların çeşitliliğinden bahsetmiyor. Kimse Litvanya'daki Azınlıklardan bahsetmiyor. Kimse başkalarına bakmıyor.
Hadi onu da geçtim
Kimse oğluna dünyanın en iyi genetik mühendisi bizden olsun demiyor. Kimse çocuklarına, Avrupa'nın üzüm uzmanı Ziraat Mühendisi olması doğrultusunda telkinde bulunmuyor. Kimse çocuklarına Yunanistan'ın en iyi kalp cerrahı olmayı telkin etmiyor. Kimse Yunanistan'ın en ünlü iki dilli yazarı olmayı da telkin etmiyor. Kimse çocuğuna Yunanistan çapında siyasetçi, Yunanistan çapında gazeteci olmayı hedef göstermiyor
"Azınlık” lafını o kadar benimsemişiz ki.. Azız, mahalledeyiz! İç içeyiz! İyiyiz böyle.. 08:00-14:00 arası çalışıyz! Biraz baskıcık var! Ama düzen böyle! Çipurakimiz de iyi! İdare ediyz işte! Napcen kader işte!
Bu içimize kapalılık durumu o kadar ama o kadar "kurumsallaşmış” ki
İskeçe Türk Birliği Avrupa İnsan Hakları mahkemesinde kapatılma davasını kazandı. www.iskeceturkbirligi.org sitesinde ne Türkçe bir açıklama var. Ne Yunanca bir açıklama var. Ne de İngilizce bir açıklama var. Güler misin? Ağlar mısın?
Tabi ki geniş ufuklara bakma adına bu tür telkinler aileden başlar. Eğitimle devam eder. Büyüdüğünüz ortamdaki kurumların telkini ile devam eder. Eğer bu kitabın amacı Batı Trakyalı Türk Azınlık gençlerin ufkunu açmaksa o zaman bu tür ufukların da konulmasında, tartışılmasında fayda olduğunu düşünüyorum
Çemberin Dışından
Murathan Mungan'ın bir şiiri vardır. Yeni Türkü grubu tarafından 20 küsür yıl kadar önce bestelemişti
Ya dışındasındır çemberin
Ya da içinde yer alacaksın
Kendin içindeyken kafan dışındaysa
Çaresi yok kardeşim
Her akşam böyle içip, kederlenip
Mutsuz olacaksın
Meyhane masalarında kahrolacaksın
Şiirlerle, şarkılarla kendini avutacaksın
Ya dışındasındır çemberin
Ya da içinde yer alacaksın
Ben çemberin dışındayım. Yazdıklarımı da bu şekilde değerlendirmekte fayda var
Ancak sonuçta elimdeki reng-renk kitaba bakınca, olumsuzdan ziyade daha çok olumlu izlenimler bende ağır basıyor. Kitabı hazırlayanların ellerine sağlık! Kitabın içeriği ile ilgili söylenecek her türlü eleştirinin düzeltme ve geliştirme mahiyetinde olduğunu düşünüyorum.
Uluslar arası Anlaşmalarla ilgili kaygılar hakkında söylenenleri de siyasetçiler ve diplomatların işi olduğunu düşünüyorum. Son yıllarda karşılıklı gelişen bir iyi niyetin olduğunu gözlemliyorum
Bu güzel gelişmelerin her iki tarafta da, her iki azınlığın da korunması ve geliştirilmesi gereken birer hazine olarak algılanması doğrultusunda gelişmesini umuyorum.
Böyle olursa her iki azınlığın fertleri olarak hangi ülkede yaşarsak her iki tarafa da fayda sağlayan, değer yaratan ve kendi değerli olan fertler olacağımızı düşünüyorum.
